กลุ่มอาการโรคจิต (psychosis) หมายถึงอาการที่มีหูแว่ว หรือเห็นภาพหลอน โดยผู้ที่ป่วยจะได้ยินสิ่งต่าง ๆ หรือเห็นสิ่งต่าง ๆ ที่คนอื่นไม่ได้ยินและไม่เห็น หรืออาจจะมีความคิดแปลก ๆ ซึ่งเป็นความคิดที่ผิดแต่ดันเชื่อในความคิดเหล่านี้อย่างมากที่เรียกว่ามีอาการหลงผิด (delusion) โดยอาการเหล่านี้อาจเกิดขึ้นอย่างเฉียบพลัน หรือเกิดทีละเล็กทีละน้อยในช่วงระยะเวลาหนึ่งถึงสองปีหรือมากกว่านั้นก็ได้

จากความก้าวหน้าทางจิตเวชศาสตร์ในทศวรรษที่ผ่านมา ทำให้เรารู้อะไรมากมายเกี่ยวกับสาเหตุของกลุ่มอาการโรคจิต ตัวอย่างเช่น เรารู้ว่าพันธุกรรมจากครอบครัวมีส่วนทำให้เกิดความเปราะบาง (vulnerability) ต่อการเกิดกลุ่มโรคนี้ แต่พันธุกรรมไม่ได้เป็นสาเหตุทั้งหมด คุณจะไม่เกิดอาการทางจิตเพราะพันธุกรรมเพียงอย่างเดียว แต่คุณจะต้องมีปัจจัยทางสิ่งแวดล้อมบางอย่างมากระตุ้นให้เกิดอาการด้วย

เริ่มตั้งแต่วัยเด็ก ซึ่งมีการศึกษาพบว่า เด็กทารกที่คลอดก่อนกำหนดหรือทารกที่เกิดจากการคลอดยากจะมีผลกระทบต่อการพัฒนาของเนื้อสมองสีเทาบางส่วน ซึ่งอาจส่งผลต่อการเชื่อมต่อในสมองในอนาคต ซึ่งอาการผิดปกติต่าง ๆ จะยังไม่แสดงออกมาในวัยเด็ก

ปัจจัยอื่น ๆ ที่อาจเพิ่มความเสี่ยงได้ เช่น ช่วงเวลาที่ยากลำบาก (adversity) ในวัยเด็ก เช่น การพรากจากพ่อแม่ โดยหากคุณมีวัยเด็กที่ดีมีความสุขก็จะสามารถลดความเสี่ยงของโรคทางจิตเวชได้ แต่หากคุณมีวัยเด็กที่ไม่มีความสุขนั่นจะเป็นการเพิ่มความเสี่ยงของคุณในการเกิดโรคทางจิตเวชชนิดต่าง ๆ รวมถึงกลุ่มอาการโรคจิตด้วย

นอกจากนี้ การใช้ยาเสพติดในช่วงวัยรุ่นก็มีส่วนในการเพิ่มความเสี่ยงของการเกิดอาการทางจิต โดยยาเสพติดที่สัมพันธ์กับการเกิดอาการทางจิตได้แก่ ยาบ้า ยาไอซ์ โคเคนและกัญชา

ส่วนในวัยผู้ใหญ่ การศึกษาพบว่า เหตุการณ์ในชีวิตที่เลวร้าย โดยเฉพาะอย่างยิ่งการถูกขู่ ถูกคุกคามหรือถูกรังแกในที่ทำงานก็อาจเป็นปัจจัยที่จะกระตุ้นให้เกิดอาการโรคจิตได้เช่นกัน

ผศ.นพ.ธีรยุทธ รุ่งนิรันดร