จิตบำบัดในสมัยก่อนมักให้ความสำคัญกับต้นตอหรือที่มาที่ไปของปัญหาทางจิตใจ หรือบุคลิกภาพที่ส่งผลให้เกิดปัญหากับความสัมพันธ์กับคนรอบตัว ไม่ว่าจะเป็นการเลี้ยงดู ประสบการณ์ในวัยเรียน หรือเหตุการณ์สะเทือนใจที่ผ่าน ๆ มา โดยเชื่อว่าเมื่อเราสามารถปลดล็อคปมต่าง ๆ ในอดีตได้ เราจะเปลี่ยนแปลงไปในทางที่ดีขึ้น

อย่างไรก็ตาม บ่อยครั้งที่เราค้นพบปม (ที่ไม่รู้ว่าจริง-ไม่จริง จริงแค่ไหน เพราะจิตมนุษย์มี false memory หรือความทรงจำหลอก ได้มากมาย) แต่ก็ไม่สามารถเปลี่ยนความหมายใหม่หรือทำอะไรกับมันได้มากนัก แนวโน้มของจิตบำบัดในระยะหลังจึงมักเน้นไปที่การวางเป้าหมายในอนาคตว่าอยากจะเปลี่ยนอะไรให้ดีขึ้นอย่างไร แล้วจะต้องทำอย่างไรมากกว่าโดยเน้นไปที่การปรับเปลี่ยนความคิด ความเชื่อ และพฤติกรรมที่สอดคล้องกับความเชื่อนั้น ๆ ซึ่งเป็นที่ยอมรับกันว่า อิทธิพลของปัจจัยในอดีตยังคงมี แต่จะไม่ยอมให้มันมีอิทธิพลเหนือเรามากเกินไปในการตัดสินใจว่าเราจะไปที่แห่งไหนในอนาคตให้ชีวิตเราดีได้มากขึ้น

"The past is the past. The future is all that's worth discussing."

ผศ.นพ.ธีรยุทธ รุ่งนิรันดร