1. ทุก ๆ ความสัมพันธ์ย่อมมีช่วงเวลาที่ดี อย่างน้อยก็ในช่วงแรกเริ่ม ไม่เช่นนั้น ความสัมพันธ์นั้นคงเริ่มต้นไม่ได้
2. การลองเริ่มต้นความสัมพันธ์ที่ดี (good relationship) จงทำให้เหมือนการซื้อล็อตเตอรี่ ลงทุนไม่ต้องมาก คาดหวังไม่ต้องสูง สนุกและรอลุ้น หากไม่ถูกรางวัลก็ไม่เป็นไร ก็แค่รอซื้อใบใหม่ในคราวหน้า
3. ความสัมพันธ์ที่ดี คือ ความสัมพันธ์ที่มีองค์ประกอบหลักสี่ส่วน ได้แก่ (1) การเข้าอกเข้าใจ (understanding) (2) การเอาใจใส่ (caring) (3) ความเคารพ (respect) ในการตัดสินใจและตัวตนของอีกฝ่าย และ (4) การตอบสนอง (response) ความต้องการทางอารมณ์ต่อสิ่งที่อีกคนร้องขอทั้งจากภาษาพูดและจากภาษากาย ทั้งสี่องค์ประกอบนี้จัดเป็น “ทักษะ” ที่ผู้ที่อยากอยู่ในความสัมพันธ์ที่ดีต้องฝึกสังเกต ไตร่ตรองและฝึกตอบสนองจนชำนาญ
4. ความสัมพันธ์ที่ดีไม่ใช่สิ่งที่เข้ามาเติมเต็มส่วนที่ขาดของอีกคน และไม่ใช่สิ่งที่ชดเชยหรือบรรเทาความเจ็บปวดในอดีตของใครคนหนึ่งคนใด แต่ความสัมพันธ์ที่ดีคือสิ่งที่เข้ามาเพิ่มเติมความสุขให้แก่คนที่เต็มด้วยตนเองและสามารถมีความสุขได้ด้วยตนเองอยู่ก่อนแล้ว
5. Mindset ของความสัมพันธ์ที่ดีคือ การคาดหวังต่ออีกฝ่ายให้น้อยที่สุด เพราะในความสัมพันธ์ที่ดีนั้น เราจะให้เขาเป็นตัวของตัวเอง (I-Thou/ I-You/ ฉันและเธอ) ได้โดยไม่ต้องเปลี่ยนตัวเองไปมาก ซึ่งแน่นอนว่าเขาจะมีความแตกต่างจากเราและแตกต่างจากคนที่เราคาดหวังอยากให้เขาเป็น (I-IT/ ฉันและของๆฉัน) เขาจะมีทั้งข้อดีที่เราชอบและข้อเสียที่เราไม่ชอบอยู่ในตัวของเขาเอง เพราะไม่มีใครในโลกนี้ที่สมบูรณ์แบบตามใจเรา
6. ความสัมพันธ์ที่ดีอาจจะคงอยู่เป็นหลักเดือน หลักปี หลายสิบปี หรือจนกว่าฝ่ายใดฝ่ายหนึ่งจะตายจากกันไป แต่ไม่ว่ามันจะมีอายุเท่าไหร่ก็ตาม มันก็เป็นความสัมพันธ์ที่ดีที่เคยเกิดขึ้นมาแล้ว และมันเคยส่งความสุขให้เราสองคนในช่วงเวลาขณะนั้น
7. ในระหว่างที่เรากำลังอยู่ในความสัมพันธ์ที่ดีนั้น มันไม่แฟร์เลยถ้าจะนำอดีตที่เจ็บปวดของเราหรือของอีกคนมาคิดสงสัยให้ใจระแวงไปว่ามันจะจบลงแบบเดิมหรือไม่ เพราะคนที่เรากำลังมีความสัมพันธ์ที่ดีด้วยนั้นเป็นคนละคนกับคนในอดีตของเรา และมนุษย์เราบนโลกนี้ก็ไม่มีใครที่เหมือนกันเลย
8. อย่าได้คาดหวังว่าความสัมพันธ์ที่ดีจะคงอยู่ยาวนานตราบชั่วกัลป์ แต่จงคาดหวังว่าทุกความสัมพันธ์ที่ดีย่อมต้องมีช่วงเวลาที่ดีน้อยลงบ้าง หรือมีช่วงเวลาที่ไม่ดีเข้ามาแทรกกลางได้เสมอ
9. เมื่อเกิดช่วงเวลาที่ไม่ดีในความสัมพันธ์ ทั้งคู่ต้องพยายามแก้ไขให้เร็วที่สุด โดยใช้ความเข้าอกเข้าใจ (understanding) ความใส่ใจ (caring) ความเคารพ (respect) และการตอบสนอง (response) ต่อกันและกันเพื่อให้ความสัมพันธ์ที่ดีนั้นยังคงอยู่ต่อเนื่องให้นานที่สุดเท่าที่จะนานได้
10. หากความสัมพันธ์ที่ดีจบลง ไม่ได้หมายความว่าความสัมพันธ์ที่เกิดขึ้นนั้นเป็นความสัมพันธ์ที่ไม่ดี แต่หมายความว่าความสัมพันธ์ที่เกิดขึ้นเป็นความสัมพันธ์ที่ดีอยู่ชั่วระยะเวลาหนึ่ง และมันได้หมดอายุขัยของมันไปแล้ว
11. ความสัมพันธ์ที่ดีที่จบลงไม่ใช่ความผิดของใครคนใดคนหนึ่ง และมันไม่ได้สะท้อนว่าเราไม่มีค่าหรือไม่สมควรมีใคร มันเพียงสะท้อนความไม่จีรังยั่งยืนของปรากฏการณ์อย่างหนึ่งระหว่างมนุษย์สองคน ดังนั้น อย่าได้โทษตนเอง และอย่าตำหนิอีกฝ่าย จงรับรู้ว่ามันได้จบลง แต่อย่างน้อยมันก็เคยมีช่วงเวลาดี ๆ ที่นำความสุขมาให้เราสองคนครั้งหนึ่งในช่วงชีวิตอันแสนสั้นของเราทุกคน

ผศ.นพ.ธีรยุทธ รุ่งนิรันดร